Patti Smith mag op haar 68ste dan wel grijze haren hebben, de
bevlogenheid waarmee ze zich in de AB in haar nummers vastbeet, was die
van de eeuwige jeugd. Ook 'Horses', het veertig jaar oude debuut dat
tijdens haar huidige tournee centraal staat, klonk duidelijk nog niet
gedateerd.
DA GIG: Patti Smith in AB, Brussel op 27/10.
IN
EEN ZIN: Op de integrale uitvoering van 'Horses' viel, qua vitaliteit
en bevlogenheid, niets af te dingen, maar tijdens de tweede helft van de
set liet Patti Smith wél enkele steken vallen en bezondigde ze zich
iets te vaak aan gepreek en volksmennerij.
HOOGTEPUNTEN: 'Gloria', 'Birdland', 'Free Money', 'Break It Up', 'Land', Elegie', 'Velvet Underground medley'...
DIEPTEPUNTEN: 'Beneath the Southern Cross', 'Banga', 'People Have the Power'.
QUOTE
van Patti Smith, ter aankondiging van 'Banga': 'Ik bouwde deze song op
slechts één akkoord, zodat zelfs ík niet in staat zou zijn hem te
verknallen. Hoewel: soms speel ik gewoon het verkeerde, omdat ik niet
meer weet welk akkoord ik precies heb gebruikt."
Wie
had in december 1975, toen die bewuste lp uitkwam, durven denken dat Patti Smith vier decennia later nog steeds op het podium zou staan? De
zangeres, die door het leven gaat als de hogepriesteres van de punk,
maar zichzelf veeleer als een Rock'n'Roll Nigger
beschouwt, gelooft steevast in de verenigende en bevrijdende kracht van
rockmuziek. Wie haar tijdens haar optredens als een sjamane te keer ziet
gaan, beseft dat ze die graag aanwendt om van de wereld een betere plek
te maken. Smith groeide uit tot een rolmodel voor rebelse en zelfbewuste vrouwen,
maar rochelt en spuwt als een matroos. In Brussel zou overigens blijken
dat haar persoonlijkheid op wel méér paradoxen is gestoeld.
'Horses' behoort, samen met 'Marquee Moon' van Television en de eerste worpen van de Ramones en Talking Heads, tot de sleutelplaten van de New Yorkse punkbeweging
die, zeker in vergelijking met de Britse, behoorlijk arty aandeed.
Patti Smith en haar band zochten weliswaar hun toevlucht tot simple
drie-akkoordenstructuren, maar wat hun muziek van die van hun
medestanders onderscheidde, was de kracht van Het Woord. Smith was in
wezen een dichteres, geobsedeerd door Franse symbolisten als Rimbaud en
Baudelaire, maar ook door beat poets als Allen Ginsberg en
William Burroughs. Taal was haar wapen: repetitief en striemend,
ritmisch gescandeerd, zangerig hypnotisch. Jim Morrison was niet
toevallig één van haar grote idolen.
Onafhanklijkheidsverklaring
Twee medestanders zijn voor Patti Smith destijds van cruciaal belang geweest: gitarist Lenny Kaye,
een garagerocker in hart en nieren, die haar poëzie van een trefzekere
muzikale omlijsting voorzag en nog steeds als haar rechterhand dienst
doet, en John Cale van The Velvet Underground, die als producer 'Horses' zijn tijdloze sound bezorgde.
In
de AB stond het materiaal uit dat werkstuk nog altijd als een huis. Dat
de tijd op de songs geen vat heeft, viel af te leiden uit het feit dat
veel van de toeschouwers nog niet eens waren geboren toen de lp, met de
iconische hoes van Robert Mapplethorpe, het licht zag. Het belang van
'Horses' valt dan ook niet te onderschatten. Morrissey & Marr, U2,
R.E.M., PJ Harvey, Courtney Love, allemaal beleefden ze Patti Smiths
debuut als een blikseminslag. Mike Scott van The Waterboys vereeuwigde
de zangeres in 'A Girl Called Johnny'; Elliott Murphy deed hetzelfde met
'Lady Stilletto'. Zelfs Bob Dylan zag in haar een geestverwante.
Vanaf
de openingsakkoorden van 'Gloria' viel in de AB nog eens op wat voor
gelaagd en alomvattend statement 'Horses' wel was. Een
onafhankelijkheidsverklaring ook. Met "Jesus died for somebody's sins but not mine"
gooide Patti Smith het eeuwenoude juk van de katholieke erfzonde
resoluut van zich af, en ook 'Free Money' klonk live stuwend, energiek
en euforisch. Maar 'Horses' was net zo goed een ode aan haar familie: in
'Kimberly' en het op een reggaebeat geplante 'Redondo Beach' stonden
haar beide zussen centraal.
Met het oog op het epische 'Birdland'
zette de zangeres een leesbril op, want de lange tekst, geïnspireerd
door een biografie van seksuoloog en psychoanalyticus Wilhelm Reich
('Horses' is een titel met erotische connotaties) had ze een
spiekbriefje nodig. Al even bezwerend reciteerde ze haar vrije verzen in
het uitgesponnen 'Land', waarbij de muzikanten iedere syllabe subtiel
ondersteunden.
Maar 'Horses' was toch vooral een hommage aan de
pop- en rockmuziek die Patti Smith had gevormd: de sixtiespunk van Them,
bijvoorbeeld. Of de southern soul van Wilson Pickett. In 'Break It Up',
een monument voor Jim Morrisson, mocht Smiths zoon Jackson, die tot dan
toe vooral bas had gespeeld, Tom Verlaines oorspronkelijke gitaarpartij
voor zijn rekening nemen en dat deed hij voortreffelijk. Het verstilde
'Elegie', destijds geschreven ter nagedachtenis van Jimi Hendrix, werd
nu opgedragen aan alle geliefden die de zangeres in de voorbije decennia
had verloren: haar voormalige levensgezellen Allen Lanier (Blue Öyster
Cult), Fred 'Sonic' Smith (MC5), fotograaf Robert Mapplthorpe, haar
broer Todd, haar toetsenman Richard Sohl (van de oorspronkelijke Patti Smith Group zijn vandaag enkel nog Lenny Kaye en drummer Jay Dee
Daugherty over), bevriende muzikanten als Lou Reed en Ornette Coleman.
Huilen naar de maan
Enig gevoel voor theatraliteit
was Patti Smith niet vreemd. Ze verscheen op het podium met een
vinylexemplaar van 'Hores', zette de avond in met het gedicht dat op de
hoes staat afgedrukt ('Compacted Awareness') en na het vierde nummer
demonstreerde ze zelfs hoe je een vinyl-lp moet omdraaien. Maar met haar
vitale, energieke uitvoering van 'Horses' gaf ze wel aan dat de kracht
van haar stem na al die jaren intact was gebleven.
De tweede
helft van de set daarentegen, verliep met ups en downs. 'Dancing
Barefoot', op zich een prachtige song, werd vrij futloos gespeeld.
'Beneath the Southern Cross' eindigde weliswaar in en kolkende climax,
maar trok zich moeizaam op gang. En 'Banga', een rudimentaire rocker
naar het model van The Stooges, waarin werd verwezen naar de relatie
tussen Verlaine en Rimbaud, was vooral en excuus om de toeschouwers als
honden naar de maan te doen huilen.
Ironisch genoeg noteerden we
het hoogtepunt van de tweede helft toen Smith niet eens op het podium
stond en haar band zich mocht uitleven in een puntige Velvet
Undergroundmedley, waarbij Lenny Kaye en Tony Shanahan (doorgaans
keyboards, nu op bas) om beurten de microfoon inpalmden. Uiteraard
volgden nog de obligate crowdpleasers: het van Bruce Springsteen
gekregen 'Because the Night' en de banale fm-rocker 'People Have the
Power'.
Dat laatste greep Smith andermaal aan om een preek te
beginnen over het feit dat we ons niet mogen laten intimideren door
kerken, regeringen, legers of corrupte bedrijven, maar dat we ons lot in
eigen handen hebben en, ja hoor, de wereld echt kunnen veranderen.
Goed, het was preken voor de goede zaak, maar ook voor eigen parochie. Makkelijk zát, dus. Bovendien is Patti Smith niet vies van enige volksmennerij. Was dit de zangeres die ooit liet weten: "Outside of society, that's where I want to be"?
De
enige bis was een vrije bewerking van Pete Townshends punkanthem 'My
Generation', die als behoorlijk 'fake' overkwam. Want tijdens ieder
concert steekt Patti Smith een elektrische gitaar in de lucht ("This is the only weapon we need"),
een instrument dat ze niet eens kon bespelen maar waarmee ze een beetje
feedback en white noise voortbracht om tot slot één na één de snaren
los te rukken.
Een keurig ingestudeerd, imagobewust nummertje dat
volledig haaks stond op de spontaniteit van de rock-'n-roll die de
artieste beweerde te belichamen. "I don't need this fucking shit",
zong ze en daarmee nam ze ons de woorden uit de mond. Een
betreurenswaardig einde van een concert met een zeer sterke eerste helft
en een matige tweede. Tja, soms moet je gewoon vrouw en paard noemen.
SETLIST: Compacted Awareness (gedicht) / Gloria / Redondo Beach /
Birdland / Free Money / Kimberley / Break It Up / Land / Elegie /
Dancing Barefoot / Rock'n'Roll + Waiting For The Man + White Light/White
Heat / Beneath the Southern Cross / Because the Night / Banga / People
Have the Power // My Generation.
0 comments so far,add yours